-
1 читкә кагу
1) отклоня́ть/отклони́ть (предложение, совет)2) отчужда́ть, отдаля́ть, обдели́ть, обижа́ть кого-л.3) отчужда́ть, отдаля́ть, обдели́ть, обижа́ть кого-л. -
2 чит
I сущ.1) край, закра́ина, кро́мка; поля́; см. тж. кырыйяулык читен бөгү — подруба́ть края́ платка́
такта чите — кро́мка доски́
күк чите — край не́ба; горизо́нт, небоскло́н
түбә чите — закра́ина кры́ши
эшләпә чите — поля́ шля́пы
2) (декорати́вная) поло́ска, кайма́, каёмка, каёмочказәңгәр чит сызылган ваза — ва́за с си́ней поло́ской
телле-телле шәл чите — фесто́нчатая кайма́ ша́ли
пәрдә кырыйларына чит тоту — подши́ть каёмкой края́ занаве́ски
3) край, окра́инашәһәр чите — окра́ина го́рода
авыл читендә — на краю́ дере́вни
4) опу́шка ( леса)5) обо́чина ( дороги)6) в косв. п. сторона́читтә басып тору — стоя́ть на стороне́
читкә китү — отойти́ в сто́рону
читтән карап тору — смотре́ть со стороны́
читтә булу — быть в стороне́ (на отлёте)
•- читтән торып укучы••читкә китү — избежа́ть ( разговора), уклони́ться, отклони́ться, отвлека́ться/отвле́чься ( от темы)
читкә кую (куеп тору) — отложи́ть (разговор, дело, вопрос)
читкә тибү (тибәрү) — перен. отстрани́ть, отдаля́ть; см. тж. читкә кагу 2)
читкә чәчү — расска́зывать, передава́ть чужи́м, раскрыва́ть, де́лать изве́стным, обнаро́довать (весть, секрет)
читтә калдыру (калдырып тору) — оставля́ть/оста́вить в стороне́, отстраня́ть/отстрани́ть от чего-л.
- читкә кагучиттән караганда — при наблюде́нии, при взгля́де со стороны́
- читкә керү
- читкә тайпылу
- читкә чыгу
- читтә калу II прил.1) чужо́й, неродно́й, не свой, посторо́нний, при́шлыйбарысы да үзебезнеке, чит кеше берәү дә юк — все свои́, посторо́нних (чужи́х) никого́ нет
2) чужо́й, друго́й, ино́й, посторо́ннийчит авылдан — из друго́й дере́вни
көтүгә чит мал ияргән — к ста́ду приста́ла чужа́я скоти́на
чит гадәтләр — чужи́е обря́ды
3) чу́ждый, несво́йственный, чужеро́дный, посторо́нний, нехаракте́рныйчит элементлар — чу́ждые элеме́нты
талантына чит рольләр — ро́ли, чу́ждые его́ тала́нту
4) в знач. косв. п. чужа́я сторона́, чужо́й кра́й, чужби́начиткә китү — уе́хать на чужби́ну
читтә йөрү — броди́ть на чужби́не
читтән кайту — верну́ться из чужи́х краёв
•- чит ил- чит ил кешесе
- чит илдән кертелгән
- чит илдән кертү
- Чит ил эшләре министрлыгы
- чит илгә чыгару
- читкә чыгару
- чит тел••чит итмәү — не счита́ть чужи́м
чит күрү — см. чит итеп карау
- чит итүчиткә китү — отто́к
- чит күз III сущ.; уст.си́тец -
3 кырый
1. сущ.1) в разн. знач. (кроме знач. область) край2) в притяж. ф. кырыеа) ме́сто о́коло (чего-л.)авыл кырые — ме́сто о́коло села́, окра́ина села́
тау кырые — подно́жие горы́
урман кырые — опу́шка ле́са
юл кырые — обо́чина доро́ги
б) грани́ца, рубе́ж ( участка земли)в) бе́регсу кырые — бе́рег водоёма
3) поля́ (шля́пы), борт, кайма́ ( одежды)см. тж. кырпу4) в составе ряда устойчивых выражений край, кра́ешеккүз кырые белән — кра́ем (кра́ешком) гла́за
колак кырые белән — кра́ем (кра́ешком) у́ха
5) в знач. нареч. кырыйдан с кра́ю ( при счёте стоящих рядом предметов)кырыйдан өченче — тре́тий с кра́ю
6) в сочет. со словом бер говорится о некотором месте у краябер кырыйга — куда́-то к кра́ю
бер кырыйда — где́-то у кра́я; где́-то о́бочь (на обо́чине)
2. прил.бер кырыйдан — отку́да-то с кра́я
1) боково́й (о расположе́нии)кырый бүлмә — бокова́я ко́мната
2) кра́йнийкырый йорт — кра́йний дом
•- кырый чыгыш••кырый кагу — см. читкә кагу
кырый калу — см. читтә калу
-
4 кагылу
возвр.-страд. от кагу1) возвр. каса́ться, прикаса́ться/прикосну́ться, тро́гать, дотра́гиваться/дотро́нуться, притра́гиваться/притро́нуться, задева́ть/заде́тькитапларга кагылу — прикаса́ться к кни́гам
чәчләргә кагылу — дотра́гиваться до воло́с
2) би́ться, ударя́ться ( о волнах)чал дулкыннар ярга кагыла — седы́е во́лны ударя́ются о бе́рег
3) уклоня́ться/уклони́ться, сторони́ться, посторони́ться || уклоне́ниеюлдан читкәрәк кагылу — уклони́ться от доро́ги в сто́рону
4) каса́ться, брать, присва́иватьколхоз милкенә кагылу — присва́ивать колхо́зное добро́
кеше әйберенә кагылу — брать чужу́ю вещь
5) перен. относи́ться, каса́ться, вме́шиваться, име́ть отноше́ниякичәге сүзләр сиңа да кагыла — вчера́шние слова́ и к тебе́ отно́сятся
бу эш сиңа кагыла — э́то де́ло тебя́ каса́ется
6) каса́ться, затра́гивать/затро́нуть, поднима́ть/подня́ть (какой-л. вопрос)ул үзенең китабында фонетика мәсьәләсенә дә кагылган — он в свое́й кни́ге затро́нул и вопро́сы фоне́тики
7) заходи́ть/зайти́, забега́ть/забежа́ть ( на короткое время), зае́хать ( попутно)базардан кайтканда апама кагылдым — возвраща́ясь с ры́нка, забежа́л к сестре́
кайткан чакта аптекага кагылу — попу́тно зайти́ в апте́ку
8) страд. от кагу 3)-6)•- кагылып кую
- кагылып китү
- кагылып үтү
- кагылып узу
См. также в других словарях:
кагу — 1. Шаку, җиңелчә бәргәләү 2. Бәреп, сугып сигнал бирү чаң к. 3. Ярга бәрү дулкын к. 4. Кадак, казык, чөй кебек нәрсәләрне бәреп кертү 5. Кадаклау 6. Суккалап яки селкеп тузаннан арындыру 7. Селкеп бушату, түгү 8. Яратып, иркәләп аркадан, иңбаштан … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
этәрү — 1. Кискен хәрәкәт белән этү, читкә кагу 2. Нәр. б. кул белән этеп берәр якка күчерү. Ян якка этү, аралау. Нин. б. көч ярдәмендә берәр нәрсәне кысрыклап чыгару 3. Көч һәм кискен хәрәкәт белән алга таба этеп җибәрү ядро этәрү ярышы 4. Нәр. б.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кыерсыту — Кимсетү, рәнҗетү; читкә кагу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ләгънәтләү — Бик каты гаепләү, каргау, каһәр. хәб. функ. Кемне дә булса нәфрәт белән читкә кагу, бик каты гаепләү сезгә мең ләгънәт! 2. Яратмаган, күралмаган кеше яки берәр нәрсә тур. тиргәп әйтелә курка, ләгънәт, курыкса да йолка. Җиңелчә шелтәләп әйтелгән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
этү — 1. Үзеңнән алга таба көч куеп нәр. б. кузгалырга яки күчәргә мәҗбүр итү 2. күч. Читләштерү, читкә кагу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үгәйсетү — диал. Чит, ят күрү, читкә тибү, кагу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үгисетү — диал. Чит, ят күрү, читкә тибү, кагу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
